De educatieve waarde van Elmo’s alfabet rap
Rap wordt vaak ingezet als educatief gereedschap. De vraag of dit gepast of ongepast is, ligt aan de manier waarop rap als gereedschap wordt gebruikt. In dit artikel zal ik onderzoeken of rap bij het aanleren van het alfabet, gezongen door Elmo van Sesamstraat, een passend voorbeeld voor educatieve rap is.[1] Hiervoor zal ik starten met een beknopte geschiedenis van hiphop; de subcultuur waarin rap zich bevindt. Daarna richt ik mij op de voor en tegen argumenten ten opzichte van educatieve rap en uiteindelijk sluit ik af met de analyse van Elmo’s alfabet rap met betrekking tot de educatieve waarde.
Hiphop komt van origine uit de South Bronx van New York met als eerste disc jockey; DJ Kool Herc in 1973. In de getto was behoefte naar een nieuwe soort muziek, aangezien disco niet representatief was voor jongeren die leefden op straat en vaak in aanraking kwamen met criminaliteit, drugs en geweld. Vanuit de disco namen Dj’s de techniek van het gebruik van twee draaitafels over, zodat muziek zonder interruptie, continu doorgedraaid kon worden. De basis van hiphop werd daardoor het spelen van instrumentale pauzes van de ‘hard funk’-tracks, zodat men kon dansen op de ‘break beats’. Vanuit de Reggae of ‘Jamaican’[2] namen ze vervolgens het gebruik van soundsystems en MC’s (master of ceremonies) over, zodat men over de break beats heen kon ‘toasten’; een vorm van muzikaal ritmisch spreken. ‘Toasting’ ontwikkelde zich uiteindelijk tot rap. Hiphop en specifiek rap, kort voor rhythm and poetry, wordt vaak ingezet in de vorm van protest door de cultuurhistorische associatie van de Afro-Amerikaanse gemeenschap, de muzikale en tekstinhoudelijke uitingsmogelijkheden en technologische ontwikkelingen van het gebruik van samples, waardoor een ‘do it yourself’ karakter aanwezig is en het muziekgenre financieel toegankelijk is.[3]
Muzikaal is rap gebaseerd op ritme en tekst. Een veelgebruikte techniek is het vormgeven van de ‘verbal space’;
Verbal space is the pop song’s basic compromise: the words agree to work within the spaces of tonal music’s phrases, and the potential expressive intensity of music’s melody is held back for the sake of the clarity of verbal communication. Tonal music’s phrasing creates spaces which the words in performance occupy: we can visualize the combination of consistent phrasing and words producing [lines], the line being a feature which pop songs to an extent share with poems. I call the function of musical phrasing in pop songs verbal space.[4]
De woorden staan hierom vaak in syncope met de drums en de teksten focussen zich op de ervaring van het Afro-Amerikaanse leven. Ze halen onderwerpen aan als seks, seksisme, racisme en criminaliteit, maar bezingen ook de frustraties uit het ‘dagelijkse’ of ‘normale’ leven. Je kan dus stellen dat het een uitlaatklep is voor een ieder die zich identificeert met de uitdagende omstandigheden van de Amerikaanse getto’s en de obstakels van het leven. Door de afwijzing van familiewaarden en de politieke in-correctie bestempelt de maatschappij het gedrag van merendeel van de rappers als ‘deviant social behaviour’. Desondanks is het een manier om ‘tacit knowledge’ op te doen van de realiteit van de straat door het gebruik van ‘real life stories’ en glokale straatslang. Hierdoor kan rap als getto-centrisch worden bestempeld, waardoor de culturele expressie gekarakteriseerd wordt als een communale basis van kennis over sociale condities en interpretaties; werkende als een culturele lijm tussen verschillende trans-nationalistische communies. Rap heeft dus een mogelijkheid om de individuele en collectieve communale ervaringen uit te dragen naar de rest van de maatschappij. Daardoor kan het luisteren naar rap een manier zijn om de Afro-Amerikaanse community te begrijpen, maar ook die van andere communies die vechten tegen dezelfde wijd gedragen gemeenschappelijke problemen.[5]
Rap kenmerkt zich als muzikaal simpel en tekstinhoudelijk grof. Door de romantisering van dit gewelddadige en teksistische taalgebruik en gedrag zou je zeggen dat rap educatief dus niet verantwoord is. Daarnaast bevatten rapteksten vaak symbolische en ideologische kritieken op officiele instanties. Veelvoorkomend wordt deze kritiek gericht op het schoolsysteem en de geldende standaarden, waar veel rappers niet aan hebben kunnen voldoen, waardoor ze school vroetijdig verlaten hebben. Dit zou, wanneer het als voorbeeld wordt genomen, een slechte invloed hebben op jongeren. Ook de thema’s van gangsterrap, zoals criminele praktijken en een afkeer tegen het politie-uniform zijn demotiverend voor jongeren op sociaal-maatschappelijk vlak.[6]
Aan de andere kant heeft rap een toegevoegde waarde betreft identiteit, solidariteit en emotionele versterking; het is een educatief gereedschap met de mogelijkheid om de normen, waarden en het gedrag van jongeren positief te beïnvloeden. De kritiek op het educatieve stelsel kan, door middel van de discursieve praktijk, gelden als een handvat om het systeem om te vormen tot het behalen van een lager percentage van maatschappelijke vervreemding. Door middel van het inzetten van rap op scholen kan het een tool zijn om te inspireren en motiveren, maar ook om de jongeren in te laten zien waarom educatie van belang is en hoe ze creatief om kunnen gaan met (het verwerken van) tegenslagen. Daarnaast kan het bij jongeren die een gevoel van ‘rootlessness’ ervaren hun zelfvertrouwen opkrikken, waar ze onbereikbaar zijn geworden voor het normatieve schoolsysteem. Door rap blijven jongeren van de straat en leren ze gefocust af te gaan op hun droom. Als kers op de cake stimuleert de kritiek op instituties in zijn algemeenheid daarnaast het kritisch denkvermogen van jongeren.[7]
Op de lagere school, waar leerlingen tot zekere hoogte over het algemeen nog geen morele en identitiële problemen of onzekerheden ervaren, wordt rap echter op een andere educatieve manier ingezet. Door leerlingen te laten nadenken over de grammaticale correctie van rijmende ‘bars’ leren ze creatief en correct spelen met woorden. Zo vergroten ze hun vocabulaire, maar ook hun besef van het overbrengen van een boodschap en hoe grammatica daarbij helpt. Ofwel; het kan een middel zijn om spelenderwijs taalkundigheid te leren en creativiteit te bevorderen. Daarbij zal een divers cultureel programma de jongeren leren om te gaan met diversiteit, waarbij rap niet los te koppelen is van cultuur. Een beoogd resultaat zou het effect kunnen zijn dat de leerlingen met verschillende perspectieven leren te kijken naar het leven en dat elke cultuur zijn eigen toegevoegde waardes heeft in de maatschappij.[8]
Desondanks dat Elmo’s rap als rap is bestempeld, wil ik toch eerst naar de muzikale kenmerken kijken. De ondertitelende functie van Youtube geeft aan dat de muziek bij het genre funk behoort. Dit zou betekenen dat we naar de eerste vorm van hip-hop moeten kijken; aangezien de eerste fase van hip-hop gebaseerd was op het draaien van de instrumentale delen van funk platen.
In hoofdstuk 6 “Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture” uit het boek Beyond Subculture: Pop, Youth and Identity in a Postcolonial World (2006) door Rupa Huq wordt dit bestempeld als ‘party-rap’[9]; gemixt op basis van dansbaarheid en zorgeloze teksten om te feesten. Volgens www.musicmap.info is funk gekenmerkt door ‘the Rhythm of the One’ met een beat op de één en met in de resterende maatdelen een, over het algemeen per maat of paar maten, verschillend ritme, waardoor een ‘groovy’ gevoel ontstaat; ofwel de breakbeats. De percussie wordt ondersteund door monotone riffs, een ‘slapping’ bass, blaasinstrumenten en accenten door synthesizers; om de puls te versterken. De slapping bass is duidelijk te horen van 0:00 tot 0:08, de blaasinstrumenten worden geïntroduceerd op 0:09 en de slapping bass wordt vooral gespeeld in monotone riffs. De accenten door synthesizers zijn niet met zekerheid te benoemen, maar met de aanname van een zo goedkoop mogelijke productie is de synthesizer zeker ingezet. Daarnaast zijn Elmo’s ‘call-and-response’ met de blazers en ‘scatting’ op bijvoorbeeld 0:52 kenmerkend voor het overkoepelende genre Rhythm & Blues. Ook is het element van ‘shouting’ uit rap ingezet op 1:01 wanneer Elmo ‘yeah!’ roept tussen de liedtekst door. In combinatie met Elmo’s ritmische plaatsing van de ‘woorden’ is dit muzikaal te definiëren als rap in de vorm zoals te zien in de beginnersjaren van hip-hop.[10]
Echter, lijkt alleen de muzikale begeleiding het lied als rap te kunnen bestempelen. De content van de woorden bevat bijvoorbeeld geen authenticiteit; wat een waardevol begrip is in de hiphop community door de waarde die aan persoonlijke ervaringen wordt gegeven. Deze persoonlijke verhalen kunnen, wanneer ze authentiek zijn, een ‘street credit’ opleveren. De tekst is niet alleen het alfabet, waar niet veel aan te veranderen is, maar de zinnen tussendoor zijn ook nog eens variaties van bestaande ‘abc’-liedjes. Zo is de zin ‘now I’ve said my ABC’ op 0:21 een duidelijke variant van ‘Now I know my ABC’s’ en ‘Come on now and rap with me’ op 0:24 een variant van ‘Won’t you sing along with me?’. Hiermee zou het gebruik van het muziekgenre door de rap-community gezien kunnen worden als het ‘witwassen’ van een ‘zwarte’ cultuur; een vorm van ‘cultural appropriation’. De authenticiteit die gepaard gaat met het harde gettoleven is niet terug te vinden in de vrolijke muziek en klankkleur van Elmo’s stem. Het uitgangspunt van rap tegen commercialisatie in rekening houdende in combinatie met de oorspronkelijke afwezige kind vriendelijkheid van het genre roept de vraag op of Sesamstraat überhaupt het geschikte kanaal is om rap te implementeren. Kijkende naar de leidende Westerse cultuur roept rap nog steeds een gevoel van ‘moral panic’ op. Aan de andere kant is de meest gangbare en bekende vorm van het alfabet lied, geschreven op de melodie van de pianocompositie Ah vous dirai-je, Maman K. 265/300e gecomponeerd door Amadeus Mozart, niet de meest toegankelijke vorm voor iedere bevolkingsgroep in de hedendaagse multiculturele westerse maatschappij. Door de muziekstijl te veranderen, maakt Sesamstraat het alfabet-lied herkenbaar voor kinderen met een andere dan klassiek westerse achtergrond. Daarmee wordt het alfabet lied aantrekkelijker en toegankelijker voor participatie, waardoor een grotere groep kinderen wordt bereikt.
Zijn sommige kinderen die het alfabet aan het leren zijn dan onbereikbaar voor een klassiekere muziekvorm van het alfabet-lied? of had Sesamstraat een andere reden voor het gebruik van rap? Door muziek als middel te gebruiken om op een speelse manier het alfabet aan te leren, maakt de vorm van muziek eigenlijk niet uit. Echter heeft Sesamstraat de muziek ingezet als culturele tool om een grotere doelgroep achter de voordeur te bereiken dan het schoolsysteem soms kan. Angst voor cultuurverlies en een gevoel van nostalgie maakt dat niet-westerse ouders andere vormen van cultuur thuis soms aan de kant schuiven, waardoor zo’n vermenging van culturen door middel van een kinderlied tóch handvaten geeft tot toekomstige participatie in de maatschappij. Het biedt een opening voor kinderen van een ‘rootlessness’ gezin om te participeren in de educatie van de ‘socially mobile elite’. Het zou, in extreme gevallen, zelfs de rol van een ouder over kunnen nemen, waar afwezig, door de actieve houding van Elmo. Natuurlijk is het beeld dat geschetst wordt, namelijk zorgeloos het alfabet rappen, niet de realiteit van de uitdagingen waar de rap-community door hun achtergrond veelal mee te maken krijgt. Het beeld wordt, opnieuw voor de kind vriendelijkheid, geromantiseerd. Hier zou je zelfs kunnen spreken van stereotypering; wanneer de rap is ingezet om een grotere doelgroep te trekken. Door de generalisatie te maken dat deze andere doelgroep bereikt wordt door het inzetten van ‘hun’ muziekgenre; in plaats van betrouwen op individuen met een persoonlijke smaak. De stereotypering van muzikale stijl wordt dus gestileerd ingezet om vervolgens dezelfde stereotypering uit te dagen en inhoudelijk cultureel contrast te bieden.
Wanneer we vervolgens kijken naar de inzet van de rap om grammaticale kennis over te brengen, biedt hiphop een ander inzicht in vaardigheden dan een muzikaal klassieke vorm zou doen. Het luisteren naar de complexe ritmische structuren van de muziek, in combinatie met de gesyncopeerde plaatsing van de tekst, zou bij kunnen dragen aan de intellectuele ontwikkeling van een kind. De hersenen zullen het besef van tempo verwerken wat een bijdrage zou kunnen leveren aan de mate waarop een kind rekenkundig intellectueel zal zijn. De hersenen rekenen onbewust met betrekking tot tijd het tempo op in gelijkmatige delen, waardoor het kind mee zou kunnen zingen of klappen. Daarbij denk ik dat rekenkunde één van de vaardigheden is die zo vroeg mogelijk ontwikkeld moet worden bij een kind, omdat het logica en inzicht bevordert. Ook kan het een kennismaking zijn voor kinderen met het concept van ezelsbruggetjes; waar het abc-lied zeker een extensieve versie van is. Zo zouden kinderen de kunst van het denken in verbindingen kunnen leren; wat de vaardigheid van creatief denken ondersteunt, maar ook de vaardigheid van zelfstandig leren. Uiteindelijk kan de muzikale vorm van educatie een kind ook zelfvertrouwen geven, wanneer het nummer meegezongen kan worden, heeft het de mogelijkheid om de luister- en concentratievermogens van een kind te verhogen, doordat ze aandachtig met de volgorde van de letters bezig zijn en het klappen of dansen op de muziek kan de motorische ontwikkelingen ondersteunen.
Ter afsluiting kijk ik nog naar rap als onderdeel van de subcultuur hiphop en Ken Gelders definitie van een subcultuur uit Subcultures: Cultural histories and social practice (2007). Hij beargumenteert dat zes principes invloed hebben op jeugdculturen: i) een negatieve relatie tot werk, ii) een afwijzend gevoel tegenover klassen, iii) associaties met territoria, iv) een beweging weg van huiselijke verbondenheid, v) overdaad en overdrijving en vi) een afwijzing van alledaagsheid van het normale leven. Daarnaast is een subcultuur ‘fluid’ in de zin dat het altijd in beweging is met haar relatie tot de context van haar tijd.[11]
Elmo’s alfabet rap zou naar aanleiding van deze definitie van een subcultuur eigenlijk geen onderdeel uitmaken van de subcultuur van hiphop. De rap heeft namelijk geen negatieve relatie tot werk, wanneer je werk als een verlengde van het schoolsysteem zou zien. Sesamstraat biedt zelfs een basis van leercapaciteiten voor kinderen die zouden kunnen leiden tot betere schoolprestaties. Doordat het medium van de rap het dagelijks terugkerende kinder-leerprogramma Sesamstraat is, is ook ‘een afwijzing van alledaagsheid van het normale leven’ niet aan de orde. Daarentegen accepteert de rap juist de alledaagsheid van het normale kinderleven; namelijk spelenderwijs leren. Ook de aspecten van afwijzing van klassen en toe-eigenen van territoria zie ik niet gerepresenteerd in de Youtube-video; echter bestaat de mogelijkheid dat deze in de gehele context van Sesamstraat wel te vinden zijn. Toch stel ik op basis van het onbetrouwbare van een speculatieve aanname dat deze elementen afwezig zijn. Daarnaast hadden ze Elmo kunnen positioneren in een gettowijk met een kledingstijl gebaseerd op de hip-hop cultuur, gebaseerd op stereotypering, om deze context duidelijker over te laten komen. Toch hebben de makers de vorm neutraal gehouden, waardoor overdaad en overdrijving ook weggestreept kunnen worden. Als laatste staat de tv, bij de meeste gezinnen, in de woonkamer, waardoor het huiselijke aspect aanwezig is en een beweging weg van huiselijke verbondenheid afwezig.
Al met al heeft Sesamstraat de subculturele achtergrond van rap, namelijk hiphop, uitgekleed tot de muzikale karakteristieken van rap overbleven, waardoor de hiphop-eigen authenticiteit verloren is gegaan. Je zou kunnen zeggen dat ze hiermee het fluïde karakter van subculturen hebben proberen te omarmen. Al neigt het, door de bijna gehele afwezigheid van de subcultuur, meer naar een vorm van ‘cultural appropriation’. De mogelijkheid bestaat dat dit de woede van de hiphop community op de hals haalt en vanuit de culturele achtergrond, ook de woede van de black community, waardoor zij zich in nog grotere mate zullen distantiëren van het maatschappelijk gedragen educatieve stelsel. Echter, door de negatieve stereotyperende culturele en contextuele kenmerken compleet weg te strepen, gefocust op de kind-onvriendelijkheid en de eventuele ‘moral panic’, hebben ze een vorm van rap gecreëerd die educatief bijdraagt aan de ontwikkeling van de intellectuele, communicatieve en taalkundige vaardigheden van een kind.
Ondanks de muzikale educatieve voordelen vind ik het een slecht voorbeeld voor educatieve ‘rap’, omdat een muziekgenre niet enkel bestaat uit muzikale karakteristieken, maar ook verbonden is aan de maatschappelijke context. Door deze maatschappelijke context weg te nemen, haal je het fundament waarop de muzikale karakteristieken gebaseerd zijn weg; waardoor deze zonder meerwaarde achterblijven. Daarnaast is de toegevoegde waarde van deze muzikale karakteristieken niet aan het muziekgenre van hiphop verbonden, maar aan muziek in zijn algemeenheid. Klassiekere vormen van muziek bevatten ook gecompliceerde ritmische structuren. Daarbij zit in de orkestrale tak van muziek meer muzikale en instrumentale variatie en bevat het daardoor meer mogelijkheden om van de voordelen van muzikale educatie te genieten. Het lijkt erop dat de toepassing van rap een divers beeld voortbrengt, terwijl de toegevoegde waarde gelijk is aan het gebruik van elk ander muzikaal educatief abc-lied; waar rap de educatieve potentie heeft liggen op het gebied van ritmiek, maar deze potentie niet exclusief behoort tot rap. Ofterwijl; de cultureel-maatschappelijke educatie met betrekking tot gemarginaliseerde bevolkingsgroepen is de werkelijke bedoeling, waarbij de alfabetische rap slechts het jasje is om verbinding te maken.
—————————————————————
[1] ‘Sesame Street: Elmo Sings Rap Alphabet Song,’ Youtube video, 1:29, geplaatst door ‘Sesame
Street,’ 9 april 2010, https://www.youtube.com/watch?v=t0WELUxl7gc.
[2] Kwinten Crauwels, JAMAICAN (music)/Reggae (België: Musicmap, 2016) http://musicmap.info/# (geraadpleegd op 2 april 2018).
[3] ‘The hip hop years part 1,’ Youtube video, 49:43, geplaatst door ‘Firehouse SoundLabs,’ 6 januari, 2011, https://www.youtube.com/watch?v=LhrSlOa2bsA; Ken Gelder, “6. Subculture, Music, Nation,” in Subcultures: Cultural histories and social practice (Routledge, 2007), 107-121.
[4] Dai Griffiths, “3. From lyric to anti-lyric: analyzing the words in pop song,” in Analyzing Popular Music, ed. Allan F. Moore (Cambridge University Press, 2003), 43.
[5] Catherine Tabb Powell, “Rap Music: An Education with a Beat from the Street,” The Journal of Negro Education 60, no. 3 (zomer 1991), 245; Wayne Au, “Fresh out of School: Rap Music's Discursive Battle with Education,” in The Journal of Negro Education 74, No. 3 (zomer 2005), 216; Rupa Huq, “6. Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture,” in Beyond Subculture: Pop, Youth and Identity in a Postcolonial World (Routledge, 2006), 112.
[6] Powell, “Rap Music: An Education with a Beat from the Street,” 245, 256, 257; Wayne Au, “Fresh out of School: Rap Music's Discursive Battle with Education,” 216, 217; Huq, “6. Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture,” 116, 117.
[7] Powell, “Rap Music: An Education with a Beat from the Street,” 245, 256, 257; Wayne Au, “Fresh out of School: Rap Music's Discursive Battle with Education,” 216, 217; Huq, “6. Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture,” 111, 123-125.
[8] Huq, “6. Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture,” 128.
[9] Huq, “6. Selling, Selling Out or Resisting Dominant Discourses? Rap and the Uses of Hip-hop Culture,” 114.
[10] Kwinten Crauwels, ‘Early Funk & P-Funk,’ in Rhythm & Blues (R&B) (België: Musicmap, 2016) http://musicmap.info/# (geraadpleegd op 27 maart 2018).
[11] Ken Gelder, Subcultures: Cultural histories and social practice (Routledge, 2007), 3, 4.
Geraadpleegde literatuur
Au, Wayne. “Fresh out of School: Rap Music's Discursive Battle with Education.” The Journal of Negro Education 74, No. 3 (zomer 2005): 210-220.
Crauwels, Kwinten. Rhythm & Blues (R&B) (België: Musicmap, 2016). http://musicmap.info/# (geraadpleegd op 27 maart 2018).
. Jamaican (music)/Reggae (België: Musicmap, 2016). http://musicmap.info/# (geraadpleegd op 2 april 2018).
Gelder, Ken. Subcultures: Cultural histories and social practice. New York & Londen: Routledge, 2007.
Griffiths, Dai. “3. From lyric to anti-lyric: analysing the words in pop song.” In Analyzing Popular Music, ed. door Allan F. Moore (Cambridge: Cambridge University Press, 2003), 39-59.
Huq, Rupa. Beyond Subculture: Pop, Youth and Identity in a Postcolonial World. Routledge, 2006.
Powell, Catherine Tabb. “Rap Music: An Education with a Beat from the Street.” In The Journal of Negro Education 60, no. 3 (zomer 1991): 245-259.
‘Sesame Street: Elmo Sings Rap Alphabet Song.’ Youtube video, 1:29. Geplaatst door ‘Sesame
Street.’ 9 april 2010. https://www.youtube.com/watch?v=t0WELUxl7gc.
‘The hip hop years part 1.’ Youtube video, 49:43. Geplaatst door ‘Firehouse SoundLabs.’ 6 januari,
2011. https://www.youtube.com/watch?v=LhrSlOa2bsA.